Ida Fink, "Zabawa w klucz"

Druga lekcja poświęcona twórczości Idy Fink, tym razem opowiadanie pt. Zabawa w klucz, które ukazuje podstawowe doświadczenie Zagłady - doświadczenie życia w ukryciu. W trakcie lekcji uczniowie dowiedzą się m.in. czym była aryjska strona i jakie warunki należało spełnić, aby ukrywać się poza gettem. Postaramy się także odczytać przerażający charakter tytułowej "zabawy w klucz". 

Ida Fink "Wariat"

Opowiadania Idy Fink należą do kanonu literatury Holocaustu. Mierzenie się z ich treścią jest nie lada wyzwaniem dla każdego czytelnika. Poznając historię tytułowego bohatera opowiadania "Wariat", zmagamy się z trudną i brutalną rzeczywistością "epoki pieców".  Jak ocenić wybory moralne ofiar? Czy mamy prawo to robić? Czym jest syndrom ocalonych? 

Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć podczas omawiania opowiadania "Wariat". W scenariuszu lekcji odwołuję się m.in. do platformy Wirtualny Sztetl oraz przemówienia Mariana Turskiego z okazji 75 rocznicy wyzwolenia Auschwitz. 

Dzień Książki z Canvą

Dzień Książki jest doskonałą okazją do przypomnienia uczniom, w czym tkwi magia spotkania z literaturą 😉 Zaproponowałem więc moim ukochanym urwiskom stworzenie plakatów, które promują czytelnictwo. Pomoże w tym niezawodna Canva (Kreator plakatów).

Pomysł nie jest specjalnie odkrywczy, ale zapewnia dzieciakom przednią zabawę. 

Miłego świętowania 😀😀😀

Rozmowa Mikołaja Grynberga z Krystyną Budnicką

Moje własne przemyślenia związane z rozmową Mikołaja Grynberga z Krystyną Budnicką 

„Jesteśmy ludźmi i każdy ma prawo do szczęścia i do wolności…” – tymi słowami Krystyna Budnicka zakończyła wczorajszą rozmowę z Mikołajem Grynbergiem. Powyższe memento nabiera szczególnego wymiaru w kolejną, już 78 rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Świadectwo ocalałej z Zagłady na długo pozostaje w pamięci, nie pozwala przejść obojętnie, skłania do refleksji.

W odpowiedziach Krystyny Budnickiej wielokrotnie powtarza się imperatyw mówienia – przekazania prawdy o Holocauście. Jest on czymś częstym u osób, które przeżyły. Nie u wszystkich oczywiście, trauma z przeszłości nieraz nie pozwala mówić, mechanizm wyparcia jest silniejszy od potrzeby wyznania/wypowiedzenia – to też trzeba zrozumieć.

Są rozmowy, które pozostają z nami na zawsze. I tak na pewno będzie w tym przypadku. Krystyna Budnicka niby porusza tematy znane – pisali o nich najważniejsi pisarze Zagłady – Henryk Grynberg, Bogdan Wojdowski, Adolf Rudnicki, Stanisław Wygodzki, Hanna Krall. A jednak – każde Jej słowo trafia bardzo głęboko, każe wyjść ze strefy komfortu. Człowiek słucha, nie dowierza, a zarazem chce chłonąć więcej, bo ma poczucie, że uczestniczy w czymś ważnym, wyjątkowym, niepowtarzalnym…

Żywa lekcja historii… wypada mieć nadzieję, że dotrze ona do jak największej ilości osób, zwłaszcza młodych, na czym również zależy pani Krystynie. Przecież to one zaniosą w świat owy pomnik pamięci.

O taki wymiar historii należy walczyć w szkołach, o historię, która rzeczywiście przemawia i porusza, a nie jest zbiorem wyświechtanych czy zastygłych w sztucznej pozie postaci. Trudna to misja, lecz jedyna słuszna…

To właśnie rozmowa Mikołaja Grynberga z Krystyną Budnicką powinna być lekturą obowiązkową dla naszej kochanej młodzieży.

Rozmowa odbyła się w ramach akcji "Żonkile" - inicjatywy społeczno-edukacyjnej Muzeum Żydów Polskich "Polin". 

Link do rozmowy

Przypowieści biblijne - powtórzenie

Przypowieści biblijne nigdy nie są łatwe w odczycie dla uczniów szkoły podstawowej, przyda się zatem małe powtórzenie ;) 

Poniżej podrzucam przyjemny materiał z learningapps. 

Przypowieści biblijne

Karta postaci - pakt nauczyciela z uczniem :)

Zawiązywanie paktów z uczniami bywa zabiegiem ryzykownym... - powie wielu znawców tematu. Pójdziesz raz na kompromis, a pojawi się cała lista uczniowskich życzeń, usprawiedliwień i udziwnień. A wszystko po to by zrobić mniej bądź nie robić wcale... "Najlepiej napisać gotowy temat na tablicy, bo jak da Pan im dowolność, oddadzą puste kartki" - mawiała polonistka na praktykach (35 lat w zawodzie). Zatem zapisujemy - "Napisz opowiadanie o Twoim spotkaniu z mieszkańcem innej planety". 

Naprawdę? Uczeń jest aż tak zły? Naprawdę nie będzie nic robił, jak mu nie pokażemy palcem? A może jest wręcz odwrotnie. Może uczeń nie potrzebuje ciągłego prowadzenia za rączkę? Wskazującego palca? Potrzebuje wolności, skrzydeł, aby sięgnąć wyżej. I może właśnie tego się również boimy? Wszak nad takim lotem nie mamy pełnej kontroli 😏

A teraz do konkretów, czyli o moim pakcie. O pakcie, którego świadomość mam tylko ja, choć biorą w nim udział także uczniowie. Pakt ma trzy odsłony. Najważniejsza jest pierwsza, bo jak ona chwyci, jest duża szansa, że chwyci całość :) 

I odsłona - uczniowie wykonują kartę bohatera w generatorze postaci (Generator) - wchodzimy na terytorium ucznia i zawiązujemy z nim cichy pakt, uczeń lubi nowoczesne technologie, uczeń lubi karty postaci, zna je z gier komputerowych, sam opis bohatera okazuje się także świetną zabawą - uczeń jest zadowolony, a my za chwilkę z tej radości skorzystamy. 

II odsłona - uczniowie wymieniają się kartami postaci, a następnie tworzą opowiadania z bohaterem, który został stworzony przez kolegę lub koleżankę - ta odsłona paktu jest interesująca dla ucznia, gdyż do końca nie wie, na jakiego bohatera trafi, teraz do pracy należy się przyłożyć, by postać kolegi lub koleżanki "nie ucierpiała" na skutek mojej twórczej działalności. Nauczyciel też zadowolony, bo dzieci muszą poćwiczyć pisanie opowiadań. 

III odsłona - kolejna wymiana, tym razem opowiadaniami. Uczniowie zapoznają się z dziełami kolegów i koleżanek, a następnie tworzą opowiadania w pudełku. W ten sposób nauczyciel sprawdza umiejętność czytania ze zrozumieniem, a uczeń otrzymuje kolejną porcję świetnej zabawy :) 

Kto wykorzysta trzy odsłony paktu? :D 

Jaka to lektura?

Przygotowania do testu ósmoklasisty wchodzą w decydującą fazę, więc mała powtórka z lektur obowiązkowych. W każdym z dotychczasowych testów należało powiązać treść lektury z materiałem ikonicznym, stąd warto popracować z uczniami nad tą umiejętnością. 

Mam nadzieję, że plansze wykonane w Genial.ly nieco uatrakcyjnią trudną sztukę interpretacji 😏😏😏

"Mały Książę" - podróż do własnego wnętrza

Edukacja polega na ciągłym eksperymentowaniu ;) Idąc tym tropem, sięgnąłem po dość oryginalny pomysł. "Mały Książę" i Dżem? Czy to może się udać? Czy w słowach kultowej piosenki uda się uczniom odnaleźć pragnienia, emocje i przeżycia Małego Księcia? 

Jaka prawda o człowieku kryje się w obu utworach? Sam jestem ciekawy efektu tych poszukiwań. 

A Wam jak się podoba takie połączenie? Warto łączyć utwory literackie z muzycznymi? Dzielcie się swoimi spostrzeżeniami w komentarzach. 

Opowiadanie - inspiracje

Dobry pomysł to połowa sukcesu w stworzeniu fascynującego opowiadania. Tym razem postanowiłem wykorzystać Genial.ly w celu rozbudzenia dziecięcej fantazji. Zaproponowałem moim kochanym szóstoklasistom 10 wariantów opowieści, zostawiając Im pełne pole do popisu. Już nie mogę doczekać się efektów Ich pracy ;) 

W prezentacji wykorzystałem również świetną notatkę graficzną Pani Małgorzaty Górki - autorki bloga Na polskim bez nudy, aby każdy adept tajemnej sztuki pisania mógł powtórzyć sobie najważniejsze zasady tworzenia opowiadań. 

P.S. Gdyby ktoś zasnął w trakcie czytania mojego bloga i szukał czegoś inspirującego na pobudkę, odwiedźcie koniecznie blog Pani Małgorzaty 😉

Na polskim bez nudy

1 z 10 😃😃😃

O co chodzi z tym "Kameleonem"?

Czy aby na pewno coś się Panu nie pomyliło? Teraz mamy przecież język polski, a nie biologię :) 

Anton Czechow i historia pewnego "gada", aby prawdziwy sens nie zgubił się niczym kameleon wśród gęstwin dżungli :) 

Niebo złote ci otworzę...

Drugie spotkanie z Krzysztofem Kamilem Baczyńskim. Pewnie w 2021 r. poezja Baczyńskiego będzie przypominana na wszelkie możliwe sposoby w związku niedawną uchwałą Sejmu, co z pewnością cieszy. Tym razem nieco odwracam tradycyjny porządek lekcji (inspirowany uwagą pani Beaty Smolarek). Zatem najpierw indywidualna lektura wiersza, potem uwagi, spostrzeżenia, pytania i wątpliwości uczniów. Pomysły trafiają do specjalnej poetyckiej skrzyni, aby stać się siłą napędową kolejnej lekcji 😀

Krzysztof Kamil Baczyński - "Z głową na karabinie"

Z cyklu "Okruchy historii": niezwykła postać, niezwykła twórczość, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, głos straconego pokolenia - Krzysztof Kamil Baczyński. W jego poezji odbijają się jak w soczewce wojenne losy Polaków, nie tylko losy, lecz także związane z nimi uczucia, dylematy, refleksje. Wiersze Baczyńskiego to obowiązkowa lektura dla wszystkich Polaków, to literacki pomnik po tych, którzy "wielkie sprawy kochali głupią miłością" i w imię tej miłości ponieśli śmierć. 

"Quo Vadis" - znak ryby

Kolejna z przełomowych scen Quo Vadis Henryka Sienkiewicza - Ligia, która kreśli na piasku znak ryby. Z daleka przygląda się jej Winicjusz - dumny rzymski wojownik, człowiek z innego świata - świata zepsucia, bestialstwa i zbrodni. 

Od tej sceny zaczyna się wszystko. Wszystko od nowa. Ryba? Dlaczego ryba? W imię czego lub kogo? 

Oto jest pytanie iście Hamletowskie, choć wypowiadane przez Winicjusza. 

Poezja Holokaustu - Stefania Ney, Jurek

 

W podstawie programowej klasa IV-VIII brakuje utworów, które pozwoliłby zobaczyć uczniom, czym był Holokaust. Na liście lektur próżno szukać relacji bezpośrednich świadków bądź ofiar Zagłady, a nikogo raczej nie trzeba przekonywać o wadze tego tematu. Poruszając dylematy moralne czasu wojny, często nawiązuję do mało znanego utworu Stefanii Ney Jurek. 

Poniżej zamieszczam kolejne kroki interpretacyjne, według których analizujemy utwór (kolorami zaznaczamy odpowiednie fragmenty utworu). 

David Olere, Żywność zmarłych dla żyjących, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim

Stefania Ney

Jurek[1]

 

Ojciec z Jurkiem szli Lesznem, gdy żandarm się zbliżył.

Podszedł prosto do ojca: - Hut ab, Jude![2] – wrzasnął.

Ojciec zdjął z siwej głowy wytarty kapelusz

i wtedy gruby Niemiec w twarz go pięścią trzasnął.

Hut auf![3] – i ojciec włożył. – Hut ab! – zdjął znowu.

Bez końca, coraz szybciej skrzeczał gruby Niemiec,

Ojciec wkładał, zdejmował – i wkładał –

a Jurek nie mógł patrzeć, więc wbił oczy w ziemię.

 

Ojciec spojrzał, zrozumiał – i przestał się kłaniać,

tak, jakby gdyby się nagle maszyna zepsuła.

Niemiec zdębiał: - Hut ab, du verfluchter[4]! – zawrzeszczał

i znów na siwą głowę opadł chamski kułak[5].

 

Ojciec patrzył na Jurka. Patrzył już do końca –

i kiedy padł na ziemię z twarzą krwią zalaną,

i twarzy już nie było, a oczy patrzyły...

 

Ojciec milczał do końca. Nie jęknął ni razu.

Nawet wtedy, gdy Niemiec wściekle deptał po nim,

ani wtedy, gdy kopał poranioną głowę,

ani kiedy mu lufę przyłożył do skroni.

 

Niemiec odszedł. Skrwawiona, zdeptana masa

leżała na chodniku. Wkoło tłum się zbierał.

Mały Jurek nie płakał. Nie miał prawa płakać

Syn, dla którego ojciec w ten sposób umierał. 

 

 1. Tło historyczne utworu: 

- kiedy dzieją się opisane w wierszu wydarzenia?

- które fragmenty na to wskazują?

- przypomnij sobie z lekcji historii, czym był Holokaust, jaką rolę odgrywali w nim Niemcy, Polacy, Żydzi? 

2. Podmiot liryczny:

- kim jest? jaką rolę pełni? uczestnika wydarzeń? ofiary? świadka? 

3. Postawa bohaterów: 

- ojca (cechy charakteru, zachowanie, przyczyny uległości wobec żandarma), 

- Jurka (uczucia chłopca, gesty i ich odczyt), 

- Niemca (cechy charakteru, rodzaj szykany, powód szykanowania), 

- po czyjej stronie opowiada się podmiot liryczny? z których fragmentów utworu można to wyczytać? 

4. Moment przełomowy:

- dlaczego ojciec zmienił swoje zachowanie? 

- jak zareagował żandarm? 

- jaka kara spotkała ojca? 

- jaka była reakcja syna? 

5. Relacja ojciec-syn - wnioski: 

- kim stał się ojciec dla Jurka?

- jaką wartość ma śmierć ojca? 

Ważne pojęcia: getto, Holokaust, Zagłada, ofiara, świadek. 

Przykładowe prace pisemne: 

1. Bohaterstwo wyraża się w różnej postaci. Uzasadnij prawdziwość tezy, odwołując się do wybranych tekstów literackich o II wojnie światowej. 

2. Nauczyliśmy się godnie umierać. Porównaj postawę bohaterów Kamieni na szaniec oraz ojca Jurka z wiersza Stefanii Ney. 

---

[1] Stefania Ney, Jurek, [w:] Pieśń ujdzie cało… Antologia wierszy o Żydach pod okupacją niemiecką, oprac. M.M. Borwicz, Warszawa 1947.

[2] Jude – Żydzie.

[3] Hut auf/Hut ab – czapkę włóż, czapkę zdjąć

[4] verfluchter – przeklęty

[5] kułak – cios

Św. Paweł - "Quo vadis"

Postać św. Pawła nie należy do głównych postaci "Quo Vadis", można odnieść wrażenie, iż Apostoł Narodów pozostaje w cieniu autorytetu św. Piotra, aczkolwiek to właśnie w naukach św. Pawła Marek Winicjusz odnajduje sens i piękno chrześcijańskiej miłości. 

Wątek miłosny "Quo Vadis", rozkwitające uczucie Ligii i Winicjusza warto połączyć z wymową Hymnu o miłości św. Pawła. Nie zapomnijmy też o pochodzeniu św. Pawła (Szawła) i jego wczesnej działalności jako prześladowcy chrześcijan, wszak na kartach powieści Sienkiewicza mamy postacie o podobnych zwrotach biograficznych. 

Zachęcam do korzystania z poniższego materiału ;) 

"Opowieść wigilijna" - zrozumieć Scrooge'a

Scrooge nie jest postacią jednowymiarową, a takie przynoszą najwięcej wątpliwości. Przyglądając się głównemu bohaterowi "Opowieści wigilijnej", przyglądamy się również sobie - własnym słabościom, wadom, spojrzeniu na drugiego człowieka. 

Co byśmy zrobili na miejscu Boba i Freda? Czy nie za szybko skreślamy? Jak pomóc tym, którzy pozornie tej pomocy wcale nie potrzebują? 

A może Scrooge jest gdzieś między nami i w te Święta także będzie oczekiwał pomocy? Czy ją znajdzie? 

Warto pytać o rzeczy najtrudniejsze, a być może otrzymamy najpiękniejsze  odpowiedzi.  

W refleksji nad postawą Scrooge'a skorzystam z poniższego materiału ;) 

9 kroków Scrooge'a do stania się lepszym człowiekiem

Wszyscy powoli przygotowujemy się do obchodów Świąt Bożego Narodzenia, a skoro Święta to nie może zabraknąć "Opowieści Wigilijnej" ;) 

Hobbit - stacje zadaniowe

Ze stacji zadaniowych korzystam najczęściej w szkole, dzieląc klasę na grupy. Zadania umieszczam pod wizerunkami bohaterów książki, które wiszą na drzwiach poszczególnych klas. 

Oto zestaw zadań wraz z instrukcjami: 

ZADANIE NR 1

Ruszyliście na spotkanie

Pierwsze czeka Was zadanie

Krasnoludów wpisz imiona

Wszak to sprawa podstawowa

By przyjaciół znać Hobbita

Aby pięknie się przywitać

 

1.      D

2.      B

3.      K

4.      F

5.      D

6.      N

7.      O

8.      O

9.      G

10.  B

11.  B

12.  B

13.  T

ZADANIE NR 2

Gandalf magii zna tajniki

I odkrywa sekreciki

Pomóż odkryć mu Hobbita

A nagroda Cię przywita

Zakreśl dane prawidłowe

Zajmiesz miejsce honorowe 

1. Bilbo nosił brązowe buty z podeszwą. 

2. Bilbo był skłonny do tycia. 

3. Bilbo był synem Belladonny Tuk. 

4. Bilbo miał 5 palców przy każdej stopie. 

5. Bilbo zamieszkiwał przytulną norkę. 

6. Bilbo nosił ubranie w kolorze fioletowym.

7. Bilbo był bardzo owłosiony. 

8. Bilbo był nazywany przez krasnoludów włamywaczem. 

ZADANIE NR 3

W rękach trollów Hobbit mały

Nie pomogą tutaj czary

Musi słońce wyjść zza chmury

Czego William już nie lubi

Określ cechy tej postaci

A król ludzi Cię odznaczy

(użyj przymiotników)

ZADANIE NR 4

Do Golluma zawitałeś

Tu zagadek moc dostałeś

Rozwiąż wszystkie niczym Hobbit

A zwycięstwa poznasz słodycz

 

I

Nie ma skrzydeł, a trzepocze,

Nie ma ust, a mamrocze,

Nie ma nóg, a pląsa,  

Nie ma zębów, a kąsa

II

Nie można tego zobaczyć, ani dotknąć palcami,

Nie można wyczuć węchem ani usłyszeć uszami;

Jest pod górami, jest nad gwiazdami,

Pustej jaskini nie omija,

Po nas zostanie, było przed nami,

Życie gasi, a śmiech zabija

III

Coś, przed czym w świecie nic nie uciecze,

Co gnie żelazo, przegryza miecze,

Pożera ptaki, zwierzęta ziele,

Najtwardszy kamień na mąkę miele,

Królów nie szczędzi, rozwala mury,

Poniża nawet najwyższe góry

 

ZADANIE NR 5 

Kraina miodem i mlekiem płynąca

Tu kąt przyjemny, a strawa gorąca

U pana elfów gościna chwilowa

A mapa Hobbita moc skarbów chowa

 

Zaznacz na mapie miejsce, w którym obecnie przebywasz. 

ZADANIE 6

Wargowie krążą i krwi szukają

Wtedy krasnale wnet uciekają

Gdzie szukać ratunku? Trudno powiedzieć

Lecz dobry czytelnik powinien wiedzieć

 

Napisz, gdzie skrył się Hobbit wraz z krasnoludami i w jaki sposób udało im się uciec przed wargami.

 

ZADANIE NR 7

 

Przed Mrocznym Lasem domek niedźwiedzi

A każdy krasnal wzrok jego śledzi

Czy znasz Beorna, mój drogi Panie?

Wypowiedź o nim swe własne zdanie.

 

Oceń postępowanie Beorna, biorąc pod uwagę całą powieść.

 

ZADANIE NR 8

W pułapkę pająków krasnolud wpada

Zostawić przyjaciół? To nie wypada

Rusza więc Hobbit z małym mieczykiem

Opisz te starcie z lekkim dreszczykiem.

ZADANIE NR 9

 

W Samotnej Górze smok straszny mieszka

Tu go spotkała największa klęska

Zaznacz prawdziwe końcówki zdania

A ta historia będzie Ci znana

 

A)    W Samotnej Górze  mieszkał straszliwy smok o imieniu Smail/Smaug/Smeryn.

B)    Smok zabił ojca oraz dziadka Gandalfa/Thoriego/Bilba

C)    Słaby punkt smoka znajdował się pod piętą/na głowie/w okolicy serca.

D)    Smoka zabił Gandalf/Bilbo/Bard.

 

ZADANIE NR 10

 

Bitwa Pięciu Armii wnet się rozpoczyna

Musisz zatem wiedzieć, gdzie tkwi jej przyczyna

Dopasuj wszystkie ludy w poniższe rubryki

A poznasz rozstrzygnięć końcowe wyniki

 

BARD, WARGOWIE, KRASNOLUDY, BEORN, GOBLINY, GANDALF, ORŁY

 

Przyjaciele Hobbita	Wrogowie

 

"Zero" - odkryj to, co w człowieku najpiękniejsze

Lubię wykorzystywać na języku polskim filmy krótkometrażowe. Lekcja ma swoje ramy czasowe i nie zawsze jesteśmy w stanie poświęcić kilka jednostek lekcyjnych dla obejrzenia jednego filmu, który trwa blisko dwie godziny. Nawet jeśli jest on bardzo wartościowy, zawsze pojawia się z tyłu głowy pytanie - czy warto? Inna sprawa, że projekcja filmu to jedno, a jego omówienie to zupełnie coś innego. Samo oglądanie dla oglądania mija się chyba z celem, trzeba przecież rozeznać, na ile dany film spodobał się uczniom i co z niego dla siebie wyciągnęli. 

Film krótkometrażowy daje taką możliwość i tu chciałbym się skłonić ku produkcji Christophera Kezelosa "Zero". Jest to niewątpliwie jedna z bardziej ciekawszych realizacji w obrębie tego gatunku, z jaką do tej pory się zetknąłem. Ciepła i wzruszająca historia o wykluczeniu, samotności, przyjaźni, miłości, budowaniu więzi, dorastaniu do człowieczeństwa. Uczniowie mają zwykle wiele do powiedzenia na temat losów głównego bohatera, potrafią formułować trafne wnioski, znajdują niebanalne nawiązania. W cyferkach na ubraniach papierowych istot odnajdują choćby mechanizm segregacji ludzi w obozach koncentracyjnych. 

Przy filmie Kezelosa zwykle poświęcam całą lekcję na obejrzenie wraz z dyskusją, po czym proponuję jeden z poniższych tematów, w zależności od poziomu zrozumienia tekstu (można to bardzo szybko wyłapać). 

1. Wciel się w postać Zero i opisz swoją historię, stosując narrację pierwszoosobową. 

2. Opisz historię Zero, zwracając szczególną uwagę na przeżycia bohatera (narracja trzecioosobowa). 

3. O jakich problemach międzyludzkich opowiada historia Zero? 

4. "Zero" - samotność, miłość, poświęcenie - w jaki sposób zostały przedstawione owe tematy w filmie Kezolosa? 

Oczywiście "Zero" daje także inne, o wiele szersze możliwości interpretacyjne. A jakie jest Wasze spojrzenie? Dzielcie się w komentarzach ;) 

Film "Zero"

"Mały Książę" na podsumowanie

Jedna z najpiękniejszych książek w kanonie szkolnych lektur. "Mały Książę" i moja druga próba z Genial.ly. 

https://view.genial.ly/5fb9311c59dafd0d2ef8a57f/interactive-image-maly-ksiaze