Rozmowa Mikołaja Grynberga z Krystyną Budnicką

Moje własne przemyślenia związane z rozmową Mikołaja Grynberga z Krystyną Budnicką 

„Jesteśmy ludźmi i każdy ma prawo do szczęścia i do wolności…” – tymi słowami Krystyna Budnicka zakończyła wczorajszą rozmowę z Mikołajem Grynbergiem. Powyższe memento nabiera szczególnego wymiaru w kolejną, już 78 rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Świadectwo ocalałej z Zagłady na długo pozostaje w pamięci, nie pozwala przejść obojętnie, skłania do refleksji.

W odpowiedziach Krystyny Budnickiej wielokrotnie powtarza się imperatyw mówienia – przekazania prawdy o Holocauście. Jest on czymś częstym u osób, które przeżyły. Nie u wszystkich oczywiście, trauma z przeszłości nieraz nie pozwala mówić, mechanizm wyparcia jest silniejszy od potrzeby wyznania/wypowiedzenia – to też trzeba zrozumieć.

Są rozmowy, które pozostają z nami na zawsze. I tak na pewno będzie w tym przypadku. Krystyna Budnicka niby porusza tematy znane – pisali o nich najważniejsi pisarze Zagłady – Henryk Grynberg, Bogdan Wojdowski, Adolf Rudnicki, Stanisław Wygodzki, Hanna Krall. A jednak – każde Jej słowo trafia bardzo głęboko, każe wyjść ze strefy komfortu. Człowiek słucha, nie dowierza, a zarazem chce chłonąć więcej, bo ma poczucie, że uczestniczy w czymś ważnym, wyjątkowym, niepowtarzalnym…

Żywa lekcja historii… wypada mieć nadzieję, że dotrze ona do jak największej ilości osób, zwłaszcza młodych, na czym również zależy pani Krystynie. Przecież to one zaniosą w świat owy pomnik pamięci.

O taki wymiar historii należy walczyć w szkołach, o historię, która rzeczywiście przemawia i porusza, a nie jest zbiorem wyświechtanych czy zastygłych w sztucznej pozie postaci. Trudna to misja, lecz jedyna słuszna…

To właśnie rozmowa Mikołaja Grynberga z Krystyną Budnicką powinna być lekturą obowiązkową dla naszej kochanej młodzieży.

Rozmowa odbyła się w ramach akcji "Żonkile" - inicjatywy społeczno-edukacyjnej Muzeum Żydów Polskich "Polin". 

Link do rozmowy

Społeczeństwo średniowiecza - powtórzenie

Materiał powtórzeniowy z działu "Społeczeństwo średniowiecza" i jedna z moich ulubionych konwencji - "A gdybyś nagle obudził się w tamtych czasach..." 😀. Pytania dają pewną dowolność odpowiedzi, nie zamykają więc ucznia w gotowym szablonie. 

Do ministra Czarnka pewnie nie dotrze mój pomysł, ale Waszym piątoklasistom może przypadnie do gustu 😎

Wrażeniami dzielcie się w komentarzach 💪💪💪 

Historyczna zagadka

Historyczne zagadki dla klasy IV, mogą sprawdzić się przy powtórzeniu wiadomości ;) Mają one zainteresować młodszych uczniów tym fascynującym przedmiotem, toteż poziom trudności nie jest najwyższy. Czasami chodzi też w nauce o dobrą zabawę ;) 

Droga polskiego powstańca

Kolejny materiał dla młodych odkrywców historii 😃 Tym razem skupimy się na powstaniu styczniowym oraz jego skutkach. Materiał do wykorzystania w trakcie powtórzeń dla klasy VII. Korzystajcie i dzielcie się wrażeniami w komentarzach. 

DROGA POLSKIEGO POWSTAŃCA

 

Wolność naszego kraju nigdy nie była Ci obca. Rodzice od dziecka wychowywali Cię w duchu powstań narodowych. Twój dziadek brał udział w powstaniu 1) ………………….., za co spotkały Was liczne represje. Cudem uniknęliście wywózki na 2) …………………., czyli w głąb dalekiej Rosji. Nigdy jednak nie pogodziłeś się z utratą niepodległości, toteż z utęsknieniem wysłuchiwałeś wieści o kolejnym powstaniu.

W końcu gruchnęła nowina!!! Powstanie zbliża się wielkimi krokami. Grupa 3) …………………. zaczyna wprowadzać w życie postulat walki zbrojnej. Większą ostrożność wykazują 4) ……………………., którzy liczą na pomoc Wielkiej Brytanii i Francji. Za bardzo nie rozumiesz, dlaczego Polacy nie mogą wypracować jednego rozwiązania. Ruszasz na plac Zamkowy w Warszawie, by wziąć udział w 5) ………………… patriotycznej. Twoją pierś zdobi medalion z 6) …………… Polski. Czujesz, że dzieją się wielkie rzeczy. Niektórzy Twoi koledzy giną z rąk wojska 7) ………………………………

Powstanie jest nieuniknione, tym bardziej, że car zarządza 8) …………………, czyli przymusowy pobór do wojska, co przyspiesza decyzję o rozpoczęciu walki. Dnia 9) ……………………….. kolejne wielkie powstanie narodowe staje się faktem. Niestety, nie jest ono zbyt dobrze przygotowane, Twój oddział nie ma żadnego kontaktu z 10) …………………….., który stoi na czele powstania. Ukrywacie się w lasach, by z zaskoczenia zaatakować wroga. Wojna 11) …………………… przynosi Wam tylko chwilowe sukcesy.

Car 12)  ………………………… podejmuje zdecydowane kroki. Pojmanych żołnierzy zabija się w trakcie publicznych 13) ……………………… Kolejne oddziały padają, ostatni wódz powstania 14) ………………………….. nie jest w stanie odwrócić nieprzychylnej karty. Powstanie upada, a na tym niestety nie kończą się polskie nieszczęścia.

Wielu Twoich przyjaciół i znajomych dotkliwie odczuło bezwzględną zemstę Rosjan.

Dowódca Twojego oddziału trafił do 15) …………………………..

Adamowi, wiernemu towarzyszowi broni Rosjanie zabrali cały 16) ……………………

Najgorzej powiodło się Twojemu kuzynowi i jego najbliższym. Zostali skazani na 17) ………………. – przymusową pracę w kopalniach.

 

Ty cało uszedłeś z życiem i zdrowiem, co można uznać za cud. Niestety, pewnego dnia obudziłeś się w nowej rzeczywistości. Królestwo Polskie zniknęło z mapy Europy, a zastąpił nią 18) …………………………….. W zaborze rosyjskim nasiliła się 19) …………………………….. Wszystkie dzieła Mickiewicza musiałeś 20) …………………., aby nie narażać swojej rodziny. Zresztą romantyczny mit powstań narodowych upadł.

Wraz z nadejściem nowej epoki 21) …………………….. pojawiły się hasła 22) ………………………….. i 23) ………………………….. Ciężko Ci się pogodzić z tą światopoglądową zmianą, niemniej zrobisz wszystko, aby Polska znów stała się wolnym i pięknym krajem.

 

Piszesz list do przyszłych pokoleń Polaków, aby opowiedzieć, dlaczego powstanie upadło i opisać swoje uczucia w tym przełomowym momencie polskiej historii.

A. Grottger, Na pobojowisku 

Historyczne bingo

Stary, sprawdzony patent na powtórzenie wiadomości. Historyczne bingo zachęca uczniów do lektury podręcznika, a wypełnienie szesnastu pól nie stanowi wielkiego problemu dla dzieciaków. Sęk w tym, aby Ich pola zgadzały się z pomysłami belfra, a to już nie jest takie proste 😉

Można zachęcić uczniów do wypełnienia binga w trakcie przygotowań do powtórzenia lub sprawdzianu. Wiemy wówczas, że ktoś zadał sobie trud zajrzenia do notatek😄. 

Oto moje bingo do rozdziału "Ziemie polskie po Wiośnie Ludów": 

germanizacja	car	Romuald Traugutt	kulturkampf
rugi	praca organiczna	Jan Matejko	burżuazja
strajk	asymilacja	Józef Piłsudski	endecja
Roman Dmowski	wóz Drzymały	Henryk Sienkiewicz	Syberia

Zasady, a raczej tylko propozycja zasad J

Wszystkie pola – zwolnienie ze sprawdzianu, ocena celująca

12-15 pól – ocena bardzo dobra

2 dowolne binga – ocena celująca

1 dowolne bingo – ocena bardzo dobra

Stulecie wojen - powtórzenie wiadomości (II)

Ledwo otworzyłeś oczy po wczorajszej wizycie w karczmie, a tu już poselstwo od króla. Czas gotować się do wojny, co nie jest dla Ciebie dobrą informacją. Bardziej od wojowania cenisz sobie bowiem spokojne, dworskie życie. Szabli nie miałeś w dłoni od urodzenia, lecz honor nie pozwala Ci na odmowę. 

II 

Pierwszym przeciwnikiem Rzeczpospolitej jest potężna Szwecja. Nie masz pojęcia, dlaczego król Zygmunt III Waza tak prowokował Szwedów, żądając dla siebie 1) …………………….. Na domiar złego Szwedzi chcą zagarnąć dla siebie całe Morze 2) …………………………….. Jeśli do tego dojdzie, stracisz wszelkie środki do życia, bowiem sprzedajesz swoje zboże w 3) …………………………., skąd odpływają statki na zachód Europy. Na razie wrogowie zadowolili się Inflantami, lecz jesteś przekonany, że na tym nie skończą się ich żądania. Twoje złe przewidywania potwierdziły się w latach 1655-1660, czyli w okresie tzw. 4) ………………………………………. Szwedzi pędzili w głąb Rzeczpospolitej niczym fala, zresztą Ty sam schowałeś się w jednej z pobliskich karczm, oczekując na rozwój sytuacji. Król 5) ………………………………… uciekł z kraju, bracia szlachcice nie chcieli walczyć. I w końcu zdarzył się cud. Szwedzi nie zdołali zdobyć 6) …………………………, co obudziło również w Tobie wolę walki. Szybko dołączyłeś do wojsk hetmana 7) ……………………….., który wrócił przez morze dla ojczyzny ratowania i okazał się mistrzem wojny 8) ……………………………. Szwedzi zostali odparci, choć najadłeś się niemało strachu.

Dobrze, że uniknąłeś wcześniejszej potyczki z Kozakami, którzy zamieszkiwali tzw. 9) ………………………………….. Ich przywódca 10) …………………………… był nie tylko zręcznym wodzem, ale i bezwzględnym człowiekiem. Każdego Kozaka można poznać po nietypowej 11) ……………………….., czyli osełedcu oraz zamiłowaniu do 12) ……………………………….. Lepiej unikać tych nieobliczalnych wojowników, o czym zapomniał polski król, płacąc Kozakom 13) ……………………. za służbę dla Rzeczypospolitej. Gdy w skarbcu zabrakło 14) ………………………., listę Kozaków rejestrowych należało 15) …………………………, co wywołało bunt. W pewnym momencie Kozacy poprosili o pomoc również 16) ………………………….. Ci jednak wykorzystali ich naiwność, zaś powstanie kozackie zakończyło się 17) ………………………………….

To jednak nie koniec nieszczęść. Nad Polską zawisła groźba inwazji tureckiej. Potężna armia turecka złożona z 18) …………………….. siała popłoch w całej Europy. Tylko dzięki mądrości hetmana 19) ……………………………. udało się powstrzymać wroga pod Chocimiem. Cała szlachta była pod wrażeniem tego zwycięstwa, nic więc dziwnego, że owego hetmana wybrano na nowego króla Polski podczas 20) ………………………………. Była to doskonała decyzja, niedługo potem Rzeczpospolita pokonała imperium tureckie pod 21) ………………………… Polski król został poproszony o pomoc przez 22) …………………………… i po raz kolejny stanął na wysokości zadania. Nie tylko zareagował na prośbę naszego sojusznika, lecz także uchronił 23) …………………… przed muzułmanami.

 

Jesteś dumny z osiągnięć Rzeczpospolitej, choć sam rzadko stawałeś na polu bitwy, troszcząc się o własną skórę. Imiona naszych wrogów po dziś dzień śnią się Tobie po nocach, stąd nie masz żadnych problemów z ich dopasowaniem.

 

Bohdan Chmielnicki, Kara Mustafa, Karol X Gustaw, Wasyl Szujski

 

Turcja

Szwecja

Rosja

Kozacy

 

Lata wojny wywołują w Tobie mieszane uczucia. Co mogłeś wówczas myśleć? W jakiej byłeś kondycji życiowej? Wybierz 4 odpowiedzi zgodne z prawdą historyczną.

 

Twoje plony z ziemi zmniejszyły się o połowę na skutek zniszczeń wojennych, stąd z trudem możesz wyżywić rodzinę.

Rzeczpospolita straciła 1/3 swoich ziem, co pokazuje, że miałeś rację, mówiąc o zgubnych skutkach wojny.

Dzięki odważnej polityce Rzeczpospolita budzi postrach wśród innych państw Europy.

Magnateria w końcu zrozumiała, iż musi oddać władzę w ręce silnych królów, aby Rzeczpospolita nie była zależna wyłącznie od zachcianek szlachty.

Wielu Twoich krewnych zginęło na polach bitwy.

Mimo trudności zewnętrznych i wewnętrznych państwa Twoi wnukowie nadal mogą liczyć na liczne przywileje.

Wolna elekcja zostaje zniesiona, by uniemożliwić ingerencję obcych mocarstw w sprawy wewnętrzne Rzeczpospolitej.

 

Czas przyjrzeć się Twojemu wynikowi, może nie grzeszyłeś w młodości odwagą, lecz czeka Cię spokojna i szczęśliwa starość J

 

31-28 – odziedziczyłeś potężny majątek po dalekim krewnym

27-23 – podpisałeś dobrą umowę na sprzedaż Twojego zboża

22-18 – żyjesz dosyć biednie, lecz spokojnie, wrogowie Polski nie atakują Twojej posiadłości

17-13 – susza nie pozwala zebrać Ci wysokich plonów, chłopi uciekają z Twego dworu

0-12 – kryzys gospodarczy rujnuje Twoje życie, do końca wiedziesz los żebraka

 

Veni, vidi, vici

Wyobraź sobie, że kapsuła czasu przeniosła Cię do XVII-wiecznej Rzeczypospolitej. Jak dobrze pamiętasz, był to bardzo burzliwy okres w dziejach naszego kraju. Dziś masz niepowtarzalną szansę stać się częścią owej historii. Gotowy na wyzwanie?

Zaraz, zaraz. Na samym początku wybierz postawę, jaką będziesz reprezentował w trakcie swoich działań. Pamiętaj, że od tego wyboru zależy nie tylko los Rzeczypospolitej, lecz także Twój własny ;)

 

I – Odważny i nieustraszony szlachcic

II – Ugodowy i lekko tchórzliwy szlachciura

I

Twój pradziad mawiał, że wszystkim wrogom Rzeczypospolitej należy porachować kości, a zdanie to stało się Twoim życiowym mottem. Od dawna szykowałeś szablę i konia, by przekuć słowa krewnego w czyn. Nareszcie masz ku temu kilka okazji.

 

Najpierw angażujesz się w potyczkę ze Szwedami. Twój król – 1) ………………………….. miał prawo do szwedzkiego tronu, dlatego postanowiłeś mu pomóc. Inna sprawa, że Szwedzi od zawsze chcieli zagarnąć dla siebie Morze 2) ……………………..., a zacięte walki toczyły się o 3) ………………………. (nazwa ziem). Niestety, Twoja odwaga nie zdała się na wiele, bowiem warunki pokojowe były korzystne dla Szwedów. Szansa na odwet pojawiła się bardzo szybko, ponieważ już w 1655 r. Karol X Gustaw najechał Rzeczpospolitą, a jego wojska bez najmniejszych przeszkód zajmowały kolejne polskie tereny. Wydarzenie to nazwano 4) ……………………………, gdyż wojska szwedzkie były rozpędzone niczym morska fala. Twoi koledzy nie chcieli zbytnio walczyć z wrogiem, więc osiodłałeś konia i ruszyłeś na południe. Tu brałeś udział w obronie 5) ……………………………., którą dowodził przeor 6) …………………………………. Był to moment przełomowy całej wojny – szlachta polska uwierzyła w 7) …………………………….. Wielkim honorem była służba u boku hetmana 8) ………………………, który wrócił się przez morze dla ojczyzny ratowania i okazał się mistrzem wojny 9) ……………………………..

 

Potyczka ze Szwedami trochę Cię zmęczyła, nie tak dawno przecież musiałeś stawić czoła nieustraszonym Kozakom. Zamieszkiwali oni tzw. 10) ………………………………., a kierował nimi niejaki 11) …………………………………. Kozacy byli wielokrotnie angażowani przez króla Polski do wojen z sąsiadami, za co otrzymywali wynagrodzenie. Aby otrzymać zapłatę, należało znaleźć się w specjalnym 12) ………………………………… Liczba Kozaków 13) …………………………………. systematycznie 14) ……………………., co stało się powodem wybuchu powstania. Twoim zdaniem Kozacy dopuścili się jawnej zdrady, bowiem najpierw współpracowali z 15) …………………………, a następnie z 16) ………………………….. W końcu dosięgła ich Boża sprawiedliwość.

 

Zresztą nie tylko ich. Podobny los spotkał Turków. Co to było za zwycięstwo?!!! Przecierałeś oczy ze zdumienia, gdy zrównaliście z ziemią wojska tureckie pod 17) ……………………… Wielki wezyr 18) ………………………….. w podskokach uciekał z pola bitwy. Wszystko dzięki mądrości i odwadze króla 19) …………………………….. Pomógł on nie tylko naszym sojusznikom 20) ……………………….., ale także uchronił 21) …………………… przed muzułmanami. Na pamiątkę tego wydarzenia do dziś trzymasz w swym domu 22) ……………………………, które ozdabiały Twą zbroję. Byłeś przecież częścią niezwyciężonej polskiej 23) ………………………….. (formacja wojskowa).

W trakcie tych wszystkich walk spotkałeś na swojej drodze wielu odważnych wojowników. Nie masz żadnych problemów z ich rozpoznaniem.

 

muszkieter szwedzki, husarz, janczar, kozak

Kiedy zasiadasz w skórzanym fotelu, z sentymentem wspominasz wojenne eskapady. Oto cztery zdania, którymi mógłbyś podsumować własne uczucia i postawę (wybierz 4 warianty zgodne z prawdą historyczną).

 

Odczuwasz dumę, gdyż brałeś udział w ostatnim, wielkim zwycięstwie polskiego oręża.

Czujesz wielki żal, ponieważ Rzeczpospolita utraciła w wyniku wojen 1/3 swoich ziem.

Boisz się o przyszłości Polski, bowiem Twój ukochany kraj ma wielu wrogów.

Cieszysz się, że król Polski zdobył również szwedzką koronę.

Mimo trudności zewnętrznych i wewnętrznych państwa Twoi wnukowie nadal mogą liczyć na liczne przywileje.

Dzięki Twoim staraniom terytorium Rzeczypospolitej powiększyło się o połowę.

W końcu odetchnąłeś z ulgą, bowiem polska szlachta zrzekła się części swoich praw i Polska będzie dzięki temu silniejsza.

 

Czas odłożyć szablę na kołek i zobaczyć, jak zapamięta Cię historia J

 

31-28 – zwycięzca spod Wiednia

27-23 – obrońca Jasnej Góry

22-18 – legenda Kircholmu

17-13 – tchórz spod Ujścia

0-12 – uciekinier spod Piławców

 

VENI, VIDI, VICI J

 

Okruchy historii - droga na Syberię

Nowy cykl na blogu - "Okruchy historii", a w nim - "Polskie drogi na Syberię". Na wydarzenie historyczne spoglądam przez pryzmat polskiego malarstwa i literatury. Tego typu nawiązania ułatwiają zapamiętanie fundamentalnego dla Polaków doświadczenia XIX wieku, a co najważniejsze, pozwalają zetknąć się z cierpieniem i bólem zesłańców, a także Ich wielką tęsknotą za daleką Ojczyzną. 

Próba rzymskiego legionisty

 

Wyobraź sobie, że nagle znalazłeś się w starożytnym Rzymie. Musisz szybko odnaleźć się w nowej rzeczywistości, więc trzy razy się zastanów, zanim udzielisz odpowiedzi. Od Twojego wyniku zależy, jaką pozycję zajmiesz w społecznej hierarchii Wiecznego Miasta.

Twój wuj Tycjan opowiadał Ci za dziecka pewną legendę, według której dwóch braci – Remus i 1) ……………. mieli założyć Rzym. Podobno wykarmiła ich 2) ……………. Czy to naprawdę możliwe? Długo się nad tym zastanawiałeś, lecz w końcu przyjąłeś ową legendę za pewnik.

Dziś w Rzymie rządzi cesarz i nikt nie ośmiela się sprzeciwić jego władzy, lecz nie zawsze tak było. Wuj opowiadał Ci o początkach miasta, gdy rządzili nim 3) ………………. Jest to dla Ciebie daleka przeszłość. Bardziej fascynują Cię czasy republiki, gdyż właśnie wtedy o sprawach państwowych mieli decydować 4) ……………………., a nie jedna osoba.

Wróćmy jednak do czasów współczesnych. Niedawno wróciłeś z wyprawy wojennej, gdyż jesteś 5) ………………………. Do podstawowego Twojego wyposażenia należy m.in. 6) …………………….., 7) ……………………… i 8) …………………………. Z dumą służysz swojemu krajowi, idąc śladami dalekiego krewnego, który walczył przeciwko Kartaginie i pokonał wrogów, pomimo iż używali oni w walce nawet 9) ………………….. (chodzi o zwierzęta).

Teraz możesz spokojnie oddawać się codziennym rozrywkom, a tych w starożytnym Rzymie nie brakuje. Jeśli będziesz chciał obejrzeć tragedię lub komedię, pójdziesz do 10) …………………. Niewykluczone, że trafisz tam również na okrutne walki rzymskich niewolników, tzw. 11) …………………………….. 

Wolisz odpocząć od podobnych widoków? Wybierz się do rzymskiej łaźni, czyli 12) ……………………… Nasłuchujesz wieści o kolejnej wyprawie? Na słynnym placu – 13) ……………………………. nic nie ukryje się Twojej uwadze.

Potrzebujesz chwili skupienia? Udaj się do świątyni i złóż ofiarę na cześć Jowisza. Wiesz doskonale, iż Rzymianie przejęli owe praktyki religijne od 14) …………………, gdy dokonali podboju ich ziem. Nie rozumiesz do końca, jak można wierzyć w siły natury.

Bardziej przekonuje Cię nowa religia – 15) ………………………… Jej wyznawcy wierzą w słowa 16) ………………………….., który skupia wokół siebie wiernych uczniów zwanych apostołami. Znakiem szczególnym nowej religii jest 17) …………………… Neron zapowiada wymordowanie wszystkich buntowników, którzy odeszli od starej wiary. Na razie przyglądasz się temu z boku.

Chciałbyś dołączyć do swojej siostry i brata, ale się boisz. Od dzieciństwa wpajano Ci przecież, że cesarz jest najważniejszy. Teraz nie wiesz, co o tym myśleć. Przechadzasz się nowo utwardzonymi drogami, w myśl przysłowia wszystkie one prowadzą Cię do 18) ………………….. Tu znajduje się centrum starożytnej cywilizacji – wielki amfiteatr – 19) ……………………….. oraz słynne akwedukty, którymi dostarczano 20) …………………… do miasta.

Siadasz na kamieniu, piszesz list do swoich wnuków. Opowiadasz im o życiu codziennym w Rzymie. Zaznacz cztery zdania, które mogłyby się w nim znaleźć – zgodnie z prawdą historyczną.

 

ü  Współczuję niewolnikom, którzy są siłą napędową rzymskiej gospodarki.

ü  Codziennie mijam na ulicach rycerzy w lśniących zbrojach.

ü  Podziwiam łuki triumfalne wzniesione na cześć wielkich rzymskich wodzów.

ü  Czasami muszę stłumić bunty gladiatorów.

ü  Posługuję się językiem greckim i hieroglifami.

ü  Mieszkam na Półwyspie Apenińskim.

ü  Jestem mieszkańcem Hellady.

Teraz podlicz swoje punkty i zobacz, jaki los przypadłby Ci wśród mieszkańców starożytnego Rzymu.

 

24-22 – cesarz

17-21 – członek senatu

11-16 – patrycjusz

6-10 – plebejusz  

0-5 – niewolnik

 

AVE CESAR J